140x140

Arsen

Arsen er eitt frumevni, sum finst í ymiskum kemiskum sambindingum
 

Hví er tað vandamikið?

Arsensambindingar vera í ymiskan mun tiknar upp og goymdar í plantum og djórum. Summar arsensambindingar kunnu vera sera eitrandi – eisini fyri menniskju, og kunnu harafturat elva til krabbamein, meðan aðrar eru nógv minni eitrandi.


Hví verður arsen nýtt? 

Arsen hevur verið brúkt til at verja timbur móti roti. Arsensambindingar vera nýttar í ávísum glasvørum fyri at sleppa undan bløðrum í glasinum. Í eltólum verða arsensambindingar nýttar til at leiða streym í m.ø. prentplátum.


Hvar finna vit vanliga arsen?

  • CCA-rotvardum (trýstviðgjørdum) viði - les meira her
  • Elektriskum vørum (m.a. í prentplátum og LED-ljósi)
  • Messing
  • Glasvørum (vindeygaglasi, krystalglasi, blýggjglasi)
  • Plasti (Vørum úr PVC-plasti)
  • Fuguevnum
  • Handilstøðum
  • Botnmáling - les meira her
  • Tubbakki
  • Akkumulatorum til bilar - les meira her

 

Í norðurlondum er nú bannað at nýta arsen og krom í rotviðgjørdum viði, men arsen fer framyvir at seta úr gomlum CCA-rotviðgjørdum viði, sum enn er í nýtslu.
 

Gev gætur: CCA-rotviðgjørdur viður er flokkaður sum serliga dálkandi burturkast, og skal tí latast inn í serligu skipanina til slíkt burturkast. Les meira um serliga dálkandi burturkast her. CCA-rotviðgjørdur viður skal ikki brennast á báli ella í eldstaði, tí tað elvir til sera eitrandi royk, dust og øsku.


Hygg í vørulýsingina 

Tær flestu vørurnar, sum innihalda arsen ella arsensambindingar, hava onga vørulýsing. Um vøran hevur vørulýsing, so kanst tú halda eyga við:


Arsen
Arsensýra
Arsin (arsenhydrid)
Blýggjhydrogenarsenat
Diarsenpentoxid (arsenpentoxid)
Diarsentrioxid (arsentrioxid, arsenikk)
Trietylarsenat
Galliumarsenid

 

Gev gætur: Ymiskt er, hvussu arsen og arsensambindingar eita á ymsum málum. Arsen eitur til dømis arsenik á svenskum og arsenic á enskum. Á norskum er arsenikk eitt annað heiti fyri arsentrioksid.
  

 

Vit tú vita meira?
Um tú hevur spurningar um kemisk evni í vørum, so ring til Umhvørvisstovuna, tlf. 342400 ella skriva til okkara á us@us.fo

 

Arsen